Δωρεά Οργάνων-Μεταμοσχεύσεις: Είναι υπόθεση όλων μας...

-H ενημέρωση για την δωρεά οργάνων μπορεί να σώσει ζωές

-Τι ισχύει πραγματικά στην χώρα μας

-Πως μπορεί να γίνει κάποιος δωρητής

Ρεπορτάζ: Παναγιώτης Τσουνάκας

Η δωρεά οργάνων και η μεταμόσχευση σαν πράξη είναι πολύ σημαντικές, καθώς χαρίζουμε ζωή σε συνανθρώπους μας που υποφέρουν, περιμένοντας υπομονετικά, οι περισσότεροι για χρόνια, στις λίστες αναμονής, για να δεχθούν ένα μόσχευμα που θα τους βοηθήσει να συνεχίσουν φυσιολογικά τη ζωή τους. Τί πραγματικά όμως ισχύει για τις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά οργάνων στη χώρα μας;

Τι ισχύει στην Ελλάδα

Για πολλά χρόνια η δωρεά οργάνων αποτελούσε ταμπού στη χώρα μας, καθώς συγγενείς και ασθενείς δεν γνώριζαν τις ενέργειες, οι οποίες διασφαλίζουν την αποτελεσματική χρησιμοποίηση των οργάνων και ακόμη αρκετοί δεν συμφωνούσαν με αυτή. Όλα αυτά είχαν φέρει την δωρεά οργάνων στη χώρα μας πολύ πίσω σε σχέση με άλλες χώρες, όπου η συγκεκριμένη ενέργεια θεωρείται κάτι φυσιολογικό.

Το ακριβώς αντίθετο όμως συνέβαινε στις περιπτώσεις των μεταμοσχεύσεων, όπου οι ασθενείς περίμεναν με μεγάλη υπομονή στις λίστες για χρόνια, έχοντας περάσει δύσκολες στιγμές οι ίδιοι και οι οικογένειές του, λόγω των διάφορων θεραπειών στις οποίες έπρεπε να υποβάλλονται για να μπορέσουν να διατηρηθούν σε μια σχετικά υγιή κατάσταση, ώστε όταν θα ερχόταν η ώρα της μεταμόσχευσης να μπορεί ο οργανισμός τους να έχει τις απαραίτητες αντοχές για να δεχθεί το μόσχευμα.

Η άποψη των περισσότερων Ελλήνων για το ζήτημα της δωρεάς οργάνων άρχισε να αλλάζει από το 2000 και έπειτα, όταν οργανώσεις και σύλλογοι, που δραστηριοποιήθηκαν γύρω από το θέμα, συνέβαλαν θετικά στη σημερινή εξέλιξη. Με διάφορες δράσεις, εκδηλώσεις, ενημερώσεις, καμπάνιες για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας γύρω από το θέμα, αλλά και την ανάπτυξη της παιδείας σχετικά με την δωρεά οργάνων, βοήθησαν στην αλλαγή της νοοτροπίας των Ελλήνων πολιτών, οι οποίοι έχουν σημειώσει μια σημαντική αύξηση στην δωρεά οργάνων και μυελού των οστών. Σημαντικό ρόλο επίσης στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης έπαιξαν και οι εθελοντικές ομάδες, αλλά και οι σύλλογοι των ασθενών, επιτυγχάνοντας μία ευρύτερη γνωστοποίηση της διαδικασίας προς τους ενδιαφερόμενους.

Στον αντίποδα, η μεταμόσχευση, αν και βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο στη χώρα σαν διαδικασία, έχει μεγάλες λίστες αναμονής, οι οποίες μας φέρνουν πολύ χαμηλά σε ποσοστά μεταμοσχεύσεων σε σχέση με χώρες, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και το Βέλγιο, όπου πραγματοποιούνται οι περισσότερες μεταμοσχεύσεις οργάνων και φυσικά ακόμη περισσότερες δωρεές.

Τα στατιστικά στοιχεία:

Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία στη χώρα την τελευταία δεκαετία, που παρουσιάζει ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων, είναι ενθαρρυντικά, καθώς εμφανίζουν μια αυξητική πορεία. Από το 2001 μέχρι το 2011 έχουν γίνει 774 δωρεές οργάνων, ενώ από αυτές έχουν αξιοποιηθεί οι 767. Επίσης ο δείκτης δωρεάς οργάνων, που αφορά δωρεές οργάνων ανα 1 εκατομμύριο πληθυσμού, από το 3,6 το 2001 έφθασε το 8,9 το 2008 και το 7,2 την περασμένη χρονιά, γεγονός που αποδεικνύει ότι όλο και περισσότεροι προχωρούν στη δωρεά οργάνων με σκοπό να σωθούν περισσότερες ανθρώπινες ζωές.

Όσον αφορά τις μεταμοσχεύσεις, και εδώ τα στατιστικά δείχνουν την πολύ καλή δουλειά που γίνεται στον συγκεκριμένο τομέα, καθώς παρουσιάζεται σχετική αύξηση. Συγκεκριμένα στη χώρα μας έχουν πραγματοποιηθεί από το 2001 μέχρι το 2011 1.798 μεταμοσχεύσεις, με τις περισσότερες να πραγματοποιούνται το 2008 (298). Οι μεταμοσχεύσεις αυτές αφορούν μεταμοσχεύσεις νεφρού, ήπατος, καρδιάς, πνευμόνων, διπλές νεφρού-παγκρέατος και διπλές νεφρού-ήπατος. Οι παραπάνω αφορούν μεταμοσχεύσεις από δωρεές οργάνων. Ακόμη στην κατηγορία μεταμοσχεύσεις πρέπει να προσθέσουμε όσες έχουν πραγματοποιηθεί με δότες συγγενείς, ανεβάζοντας το γενικό σύνολο, το οποίο ανέρχεται για την τελευταία δεκαετία σε 2.478 μεταμοσχεύσεις. Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο, στο οποίο φαίνεται και η προσφορά των συμπολιτών μας, είναι οι μεταμοσχεύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στην χώρα από δότες μη συγγενείς, οι οποίες φθάνουν στο σύνολο τις 440 από το 2002 μέχρι το 2010.

Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων 

Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων είναι ο επίσημος οργανισμός του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που είναι υπεύθυνος  για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας. Ο Ε.Ο.Μ. εισηγείται τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία των μεταμοσχεύσεων, οργανώνει και συντονίζει σε όλα τα επίπεδα την διακίνηση μοσχευμάτων, ενώ ταυτόχρονα καταγράφει τους δωρητές ιστών και οργάνων, τους δυνητικούς και τους αξιοποιηθέντες δότες, καθώς και τους υποψήφιους λήπτες. Ακόμη συνεργάζεται με αντίστοιχους Οργανισμούς και τα μεταμοσχευτικά του εξωτερικού για την προμήθεια και την ανταλλαγή μοσχευμάτων, ενώ μεριμνά και για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ληπτών, των ζώντων δοτών και των συγγενών των δοτών.

 «Η χώρα είναι ουραγός στις μεταμοσχεύσεις στην Ευρώπη»

«Η Ελλάδα, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει κατα καιρούς, παραμένει ουραγός στην Ευρώπη και στο θέμα των ιστών και των οργάνων σώματος», εξηγεί ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νεφροπαθών κ. Γιώργος Καστρινάκης, ο οποίος εντοπίζει το πρόβλημα και στην λανθασμένη ενημέρωση και συνεχίζει: «Αυτό που πραγματικά χρειάζεται να γίνει στην χώρα μας, είναι να ενημερωθεί η κοινή γνώμη, μέσα από συντονισμένες δράσεις των ιατρικών συλλόγων, των φορέων των πασχόντων, της Εκκλησίας και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Αν η κοινή γνώμη ενημερωθεί σωστά και με τρόπο τέτοιο, ώστε να γίνει κατανοητό σε όλους, θα ανταποκριθεί θετικά στην ανάγκη χιλιάδων συνανθρώπων για την διατήρησή τους στη ζωή ή για τη βελτίωση της ποιότητάς της, μέσα από μια πετυχημένη μεταμόσχευση, καθώς δεν έλειψε ποτέ από τον ελληνικό λαό η ευαισθησία, η φιλοτιμία και το αίσθημα ευθύνης απέναντι στον συνάνθρωπο».

Την ίδια άποψη για την κακή ενημέρωση έχει και ο Αντιπρόεδρος του Σωματείου Ηπατομεταμοσχευμένων Ελλάδος κ. Πλούταρχος Σουβλής, ο οποίος γνωστοποιεί και την μη ύπαρξη μεταμοσχευτικού κέντρου στην Αθήνα, λέγοντας ότι: «Το τελευταίο διάστημα τα ποσοστά της Ελλάδος είναι πολύ χαμηλά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Για παράδειγμα, στις μεταμοσχεύσεις ήπατος έπρεπε να έχουν πραγματοποιηθεί 100, καθώς τόσες είναι οι ανάγκες, και έχουν πραγματοποιηθεί μόλις 30. Φυσικά και υπάρχει έλλειμμα στη σχέση δωρεά οργάνων–μεταμοσχεύσεις και γι’ αυτό τον λόγο αρκετοί είναι οι ασθενείς που καταφεύγουν στη λύση του εξωτερικού. Επίσης με τις σημερινές δυσκολίες των ταμείων τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα για να πραγματοποιηθούν μεταμοσχεύσεις, ενώ το μεγάλο μας πρόβλημα είναι ότι το μοναδικό κέντρο, που λειτουργεί για το ήπαρ, λειτουργεί μόνο στη Θεσσαλονίκη. Η ανάγκη είναι μεγάλη και στην Αθήνα, καθώς ακόμη και για μία εξέταση κάποιος πρέπει να επισκεφθεί τη Θεσσαλονίκη, ενώ για τα παιδιά δεν υπάρχει στη χώρα μας κάποιο κέντρο, παρά μόνο σε άλλες χώρες».

Προσφορά ζωής

Η δωρεά οργάνων αποτελεί σίγουρα μια σοβαρή υπόθεση και προσωπική απόφαση για τον καθένα, καθώς με τη δωρεά οργάνων μπορούμε να προσφέρουμε ζωή στους συνανθρώπους μας. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να γνωρίζουν ότι η μεταμόσχευση αποτελεί τη μόνη θεραπευτική λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια καρδιάς, ήπατος και πνεύμονα και την πιο αποτελεσματική λύση για την τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια. Χωρίς όμως κατάλληλα και επαρκή μοσχεύματα αυτή η θεραπευτική λύση δεν είναι εφικτή. Όσον αφορά δε δότες που δεν είναι πια στη ζωή, από αυτούς μπορούν να σωθούν έως και είκοσι ασθενείς, που έχουν ανάγκη από νέα καρδιά, πνεύμονες, ήπαρ, νεφρούς, κερατοειδείς, δέρμα ή και οστά. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, προκειμένου να ενημερωθούν και να υποβάλουν τις σχετικές αιτήσεις.