Στην ερώτηση λοιπόν πολλών «Γιατί γελάς;» η πιο συνηθισμένη απάντηση είναι «Μα γιατί είναι αστείο». Η απάντηση αυτή όμως, μπορεί να γίνει πιο ενδιαφέρουσα αν την μελετήσουμε εις βάθος. Τότε θα καταλάβουμε πόσο περίπλοκη είναι καθώς μας οδηγεί στην καρδιά της ανθρώπινης φύσης την οποία θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε.
Οι περισσότεροι άνθρωποι λοιπόν θα πείτε πως γελάμε όταν βλέπουμε ή ακούμε κάτι αστείο. Αλλά αν παρατηρήσετε προσεκτικά πότε οι άνθρωποι πραγματικά γελάνε θα δείτε πως κάτι τέτοιο δεν είναι πραγματικό κριτήριο για το γέλιο.
Ο εμπειρογνώμονας Ρόμπερ Πρόβιν ξόδεψε πολλές ώρες σε εμπορικά κέντρα, καταστήματα, αίθουσες διδασκαλίας, πάρτι καταγράφοντας συζητήσεις μεταξύ ανθρώπων. Διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι δεν γέλαγαν μόνο όταν άκουγαν ή έβλεπαν κάτι αστείο.
Οι άνθρωποι γελούσαν συνήθως στο τέλος μιας κανονικής πρότασης, το χρησιμοποιούσαν ως «άμυνα» στο τέλος ενός σχολίου που δεν είχε τίποτα το αστείο και σε εκφράσεις όπως «Κοίτα είναι ο τάδε», «Είσαι σίγουρος;».
Αν θέλουμε όμως να κατανοήσουμε από πού προέρχεται το γέλιο θα πρέπει να εισχωρήσουμε βαθύτερα και να δούμε τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή στον εγκέφαλό μας. Οι περιοχές που ελέγχουν το γέλιο μας βρίσκονται βαθιά μέσα στον εγκέφαλο και από άποψη εξέλιξης και ανάπτυξης των τμημάτων αυτών παραμένουν αρχέγονες όπως το ίδιο συμβαίνει και με τον μηχανισμό ελέγχου της αναπνοής μας ή των αντιδράσεών μας. Αυτό σημαίνει ότι οι μηχανισμοί που ελέγχουν το γέλιο βρίσκονται σε μια περιοχή μακριά από την περιοχή του εγκεφάλου μας η οποία αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της ζωής μας και ελέγχει ανώτερες λειτουργίες όπως τη χρήση της γλώσσας και την μνήμη.
Αυτή η απόσταση λοιπόν μεταξύ της περιοχής που βρίσκεται ο εγκέφαλος και των μηχανισμών που ενεργοποιούν το γέλιο ίσως να δικαιολογεί γιατί είναι δύσκολο κάποιες φορές να ελέγξουμε το γέλιο μας. Όλοι οι άνθρωποι γελούν, και το γέλιο περιλαμβάνει πάντα ένα παρόμοιο μοτίβο, βγάζουμε δηλαδή παρόμοιους θορύβους. Οι άνθρωποι που δεν ακούνε και δεν έχουν ακούσει κανέναν ήχο στη ζωή τους βγάζουν και εκείνοι ίδιους ήχους όταν γελάνε. Αυτοί οι ήχοι περιλαμβάνουν πολλές από τις ακουστικές ιδιότητες του λόγου ενώ άλλες έρευνες έχουν αποδείξει ότι όταν γελάμε κλέβουμε κάποιους μηχανισμούς από την περιοχή του εγκεφάλου που χρησιμοποιούμε για την αναπνοή και την ομιλία.
Όπως και να έχει όμως ακόμα και αν έχουμε εντοπίσει τις ακριβείς περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το γέλιο, ακόμη και αν ήμασταν σε θέση να κάνουμε κάποιον να γελάσει διεγείροντας μέρος του εγκεφάλου του, δεν έχουμε απαντήσει στο ερώτημα τι κάνει τους ανθρώπους να γελάνε.
Ανταλλάσσοντας αστεία
Για να λάβουμε λοιπόν μια απάντηση ίσως πρέπει να κοιτάξουμε προς τα έξω και να εξετάσουμε τους κοινωνικούς παράγοντες που παίζουν ρόλο όταν οι άνθρωποι γελούν. Η μελέτη του Πρόβιν έδειξε ότι οι άνθρωποι γελούν για να τονίσουν την επικοινωνία που έχουν τη δεδομένη στιγμή με άλλα άτομα. Αυτό σημαίνει ότι τι γέλιο έχει έναν επικοινωνιακό ρόλο , δεν είναι δηλαδή μια ανεξάρτητη διαδικασία που συμβαίνει ενώ εμείς μιλάμε. Ο ίδιος διαπίστωσε επίσης ότι ο ομιλητής συνήθως γελάει περισσότερο από το ακροατήριο και συνήθως όταν το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται είναι θερμό και ευχάριστο.
Μη ξεχνάμε όμως ότι το γέλιο δεν δείχνει πάντοτε κάτι ευχάριστο. Υπάρχει και η σκοτεινή του πλευρά την οποία χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να μειώσουμε κάποιον ή να το περιφρονήσουμε.
Ίσως το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του κοινωνικού γέλιου είναι ότι είναι μεταδοτικό. Το να ακούς μόνο κάποιον να γελάει είναι κάποιες φορές από μόνο του αστείο.
Έτσι λοιπόν, το γέλιο είναι ένα κοινωνικό γεγονός ριζωμένο καλά μέσα στο μυαλό μας μέσα στις αρχαίες δομές του εγκεφάλου. Γελάμε γιατί το νιώθουμε, γιατί ο εγκέφαλός μας το δημιουργεί και επειδή θέλουμε να το προσαρμόσουμε στην κοινωνική μας ζωή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου