Χριστουγεννιάτικα έθιμα στην Ελλάδα

Ζήστε τη μαγεία των Χριστουγέννων στην Ελλάδα. Αυτές οι γιορτινές μέρες στην Ελλάδα έχουν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Μια ατμόσφαιρα που δίνει τον τόνο της γιορτής σε πόλεις και χωριά και στην οποία συμβάλλουν τα χριστουγεννιάτικα έθιμα που αναβιώνουν αυτές τις μέρες σε διάφορα μέρη. Στη ζεστή ατμόσφαιρα της ελληνικής οικογένειας ακολουθούνται πολλά έθιμα για καλή τύχη όλο το χρόνο: το «ποδαρικό», το κρέμασμα της κρεμμύδας στην πόρτα και το σπάσιμο του ροδιού είναι τα πιο χαρακτηριστικά. Από τους αρχαίους ακόμα χρόνους, τόσο η κρεμμύδα όσο και το ρόδι αποτελούσαν σύμβολα ευημερίας, αφθονίας για την οικογένεια και καλοτυχίας για τους απογόνους.

Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, σπάμε ένα ρόδι στο κατώφλι ή στην είσοδο του σπιτιού μας, ενώ την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, σε ορισμένα χωριά οι κάτοικοι κρεμούν μία κρεμμύδα στην πόρτα τους. Το επόμενο πρωί ο πατέρας ή η μητέρα της οικογένειας χτυπούν με αυτή τα παιδιά τους ελαφρά στο κεφάλι για να τα ξυπνήσουν και να παρακολουθήσουν όλοι μαζί την εορταστική λειτουργία που γίνεται σε όλες τις εκκλησίες του τόπου μας.

Στο νησί της Κεφαλλονιάς, έχουν το «ευωδιαστό έθιμο» σύμφωνα με το οποίο για να γιορτάσουν τον ερχομό του καινούργιου χρόνου, οι κάτοικοι ραντίζουν ο ένας τον άλλο με κολόνιες!

Στη Φλώρινα οι εορτασμοί των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς έχουν τη λάμψη της φωτιάς. Ένα παραδοσιακό έθιμο που διατηρήθηκε στους αιώνες και συμβολίζει τη φωτιά που άναψαν οι βοσκοί για να ζεσταθεί ο νεογέννητος Χριστός.

Έθιμα επηρεασμένα από τις αρχαίες τελετές για τη θεά Δήμητρα είναι η αναπαράσταση ενός παραδοσιακού γάμου που γίνεται στο χωριό Βόλακας στη Δράμα, στις 8 Ιανουαρίου.

Στον Βόλακα, οι εκδηλώσεις της ημέρες των Θεοφανίων είναι ιδιαίτερα πλούσιες, καθώς κυριαρχούν οι μεταμφιέσεις, οι αναπαραστάσεις και ο χορός στους δρόμους του χωριού.

Στην Καστοριά, τα Θεοφάνια οι κάτοικοι αναβιώνουν ένα διονυσιακό έθιμο που διαρκεί τρείς ολόκληρες μέρες, τα «ραγκουτσάρια» όπου οι μεταμφιεσμένοι φορούν τρομακτικές μάσκες για να φοβίσουν τα κακά πνεύματα. Πάνε από σπίτι σε σπίτι και σε όλα τα γειτονικά χωριά ζητώντας να τους ανταμείψουν για την προστασία που τους παρέχουν από τα πλάσματα που θέλουν να τους βλάψουν. Όσο μάχονται όμως το κακό, φαγητό και ποτό τους προσφέρονται σε κάθε γωνιά, ενώ οι ήχοι της παραδοσιακής μουσικής προσκαλούν και προκαλούν όλο τον κόσμο να χορέψει σε ξέφρενους ρυθμούς συνοδεύοντας τους μουσικούς που πλημμυρίζουν τους δρόμους της πόλης.

Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας όπως στην Αριδαία Πέλλας, στην Καρδίτσα και σε χωριά της Κοζάνης των οποίων οι κάτοικοι κατάγονται από τον Πόντο, αναβιώνει ένα έθιμο αυτό που συμβολίζει τη γονιμότητα της γης. Τις ημέρες μεταξύ Χριστουγέννων και Φώτων, πομπή μεταμφιεσμένων «οι μωμόγεροι», ξεχύνονται στους δρόμους χορεύοντας στους ήχους των παραδοσιακών οργάνων.

Στην Κρήτη το ζύμωμα του χριστόψωμου θεωρείται θείο έργο και οι γυναίκες φτιάχνουν τη ζύμη με ιδιαίτερη ευλάβεια και υπομονή. Το ζύμωμα είναι μία ιεροτελεστία.

Στη Λήμνο το τραπέζι της πρώτης μέρας του χρόνου στρώνεται με αφθονία φαγητών και γλυκών προοιωνίζοντας την αφθονία των αγαθών για όλο τον υπόλοιπο χρόνο. Εκτός όμως από τα φαγητά, τοποθετούν απαραίτητα στο τραπέζι κλώνους ελιάς, ένα μεγάλο ρόδι και ένα μπολ γεμάτο μέλι, σύμβολο ευτυχίας και ευγονίας για κάθε σπιτικό.

Στη Δυτική Μακεδονία Μπουμπουσιάρια ονομάζονται τα καρναβάλια που γίνονται την Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνια στη Σιάτιστα και τα γύρω χωριά, καθώς και στα Βλαχοχώρια των Γρεβενών.

Τέλος το έθιμο της κοπής της Βασιλόπιτας είναι ένα από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν. Έχει τις ρίζες του σε μία ιστορία που συνέβη πριν από εκατοντάδες χρόνια στην πόλη Καισάρεια της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία, όταν την πολιορκούσε ένας αδίστακτος στρατηγός ο οποίος απαίτησε όλο το χρυσάφι της πόλης για να σταματήσει την πολιορκία. Ο Μέγας Βασίλειος προσευχήθηκε για να προστατεύσει την πόλη, και μετά παρουσίασε στον στρατηγό τα χρυσαφικά που είχε μαζέψει από τους κατοίκους. Όταν ο στρατηγός πήγε να ανοίξει το σεντούκι για να τα δει έγινε θαύμα και ένας καβαλάρης όρμησε πάνω στο στρατηγό και τους δικούς του. Σε ελάχιστο χρόνο αφανίστηκαν και η πόλη σώθηκε. Για να επιστραφούν τα χρυσαφικά στους κατοίκους ζύμωσαν ψωμάκια και τα έβαλαν μέσα.

Με αυτό τον τρόπο η κάθε οικογένεια έπαιρνε ένα ψωμάκι που κόβοντάς το έβρισκε μέσα τα χρυσαφικά της. Ήταν ένα ξεχωριστό ψωμάκι, η βασιλόπιτα, που έφερε χαρά κι ευλογία μαζί.

Από τότε κάθε χρόνο την πρώτη μέρα του χρόνου, τη μέρα του Αγίου Βασιλείου, φτιάχνουμε τη βασιλόπιτα βάζοντας μέσα ένα φλουρί.

Αυτός που θα πετύχει το φλουρί είναι ο τυχερός της χρονιάς!

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ & ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!